r e k l a m a
 |
Analiza struktury abstraktów i treści artykułów przeglądowych z zakresu medycyny estetycznej i kosmetologii
Agnieszka Zabiegała, Barbara Potempa, Radosław Śpiewak
Sugerowany sposób cytowania: Zabiegała A, Potempa B, Śpiewak R: Analiza struktury abstraktów i treści artykułów przeglądowych z zakresu medycyny estetycznej i kosmetologii. Estetol Med Kosmetol 2012; 2(3): 89-93.
DOI: http://dx.doi.org/10.14320/EMK.2012.018
Streszczenie
Prace przeglądowe służą syntezie oraz systematyzowaniu wyników wielu badań w celu podsumowania aktualnego stanu wiedzy, zidentyfikowania "białych plam", wytyczenia nowych kierunków badań, stworzenia algorytmów postępowania lub prezentacji nowych rozwiązań. Celem niniejszej pracy było zbadanie cech artykułów przeglądowych w polskich oraz zagranicznych czasopismach z zakresu medycyny estetycznej i kosmetologii. Materiał i metody: Na podstawie wyników kwerendy w internetowym katalogu Biblioteki Narodowej wytypowaliśmy aktualnie wydawane czasopisma polskie i zagraniczne, w których tytułach występowały ciągi znaków "estet" i "kosmet" oraz "cosmet" i "esthet" ("aesthet"). Analizę zawęziliśmy do czasopism o charakterze naukowym wydanych w latach 2008-2011 roku oraz do pełnotekstowych artykułów czasopism zagranicznych opublikowanych w języku angielskim indeksowanych w bazach PubMed, EMBASE lub Scopus. Ostatecznie analizą objęliśmy 4 czasopisma polskie oraz 5 czasopism zagranicznych, które łącznie zawierały 296 artykułów o charakterze przeglądowym (148 polskojęzycznych oraz 148 anglojęzycznych). W celu porównania przeanalizowaliśmy dodatkowo 2 czasopisma zagraniczne i 2 czasopisma polskie z dziedziny alergologii oraz dermatologii, które łącznie zawierały 282 artykuły o charakterze przeglądowym (93 polskojęzyczne oraz 189 anglojęzyczne). Artykuły przeanalizowaliśmy pod kątem występowania cech charakterystycznych dla struktury artykułu przeglądowego. Wyniki: Spośród 54 przeanalizowanych cech tylko jedna (obecność streszczenia pracy) była spełniona w blisko 100% artykułów, zarówno polsko-, jak i anglojęzycznych. Spośród przeanalizowanych 148 artykułów polskojęzycznych z zakresu medycyny estetycznej, tylko 5,2% zawierało wzmianki o metodzie doboru piśmiennictwa (sposób i kryteria wyszukiwania w bazach danych, zastosowane słowa kluczowe, typu badań włączonych
do analizy oraz kryteriów selekcji prac pod względem języka i daty publikacji). W artykułach anglojęzycznych informacje dotyczące metod doboru literatury podawano częściej (10,8-21,6% analizowanych artykułów, p<0,001). Charakterystyczną wadą stwierdzaną w 9,5% artykułów polskojęzycznych był brak cytowania źródeł w tekście oraz brak piśmiennictwa. Wnioski: Większość artykułów z zakresu medycyny estetycznej i kosmetologii publikowanych jako przeglądowe ma w istocie charakter niesystematycznych
i niestrukturyzowanych esejów, co stawia pod znakiem zapytania ich wartość naukową.
Słowa kluczowe: artykuł przeglądowy, przegląd literatury, przegląd systematyczny, medycyna estetyczna, kosmetologia
| Abstract | Reprint (PDF) | DOI: 10.14320/EMK.2012.018
Fragment artykułu:
Prace przeglądowe służą syntezie oraz systematyzowaniu wyników wielu badań w celu podsumowania aktualnego stanu wiedzy, zidentyfikowania "białych plam", wytyczenia kierunków nowych badań, stworzenia algorytmów postępowania lub prezentowania nowych rozwiązań, co ułatwiłoby orientację w danym zagadnieniu nowym adeptom, a ekspertom pomogłoby zreasumować i uporządkować swoją wiedzę. Część artykułów przeglądowych wydaje się jednak nie spełniać tego zadania.
Cel
Celem niniejszej pracy była analiza występowania pożądanych cech artykułów przeglądowych w czasopismach polskich oraz zagranicznych z zakresu medycyny estetycznej oraz kosmetologii.
Materiał i metody
Na podstawie wyników kwerendy w internetowym katalogu Biblioteki Narodowej wytypowaliśmy aktualnie wydawane czasopisma polskie i zagraniczne, w których
tytułach występowały ciągi znaków "estet" i "kosmet" oraz "cosmet" i "esthet" ("aesthet"). Analizę zawęziliśmy do czasopism o charakterze naukowym wydanych od 2008 do 2011 roku oraz do pełnotekstowych artykułów z czasopism zagranicznych dostępnych online, opublikowanych w języku angielskim oraz indeksowanych w bazach PubMed, EMBASE lub Scopus. Ostatecznie analizą objęliśmy 5 czasopism zagranicznych z zakresu medycyny estetycznej i kosmetologii (Aesthetic Plastic Surgery Journal, Clinical Cosmetic and Investigational Dermatology, International Journal of Cosmetic Science, Journal of Cosmetic Dermatology oraz Journal of Plastic Reconstructive and Aesthetic Surgery) oraz 4 czasopisma polskie (Academy of Aesthetic and Anti-Aging Medicine, Dermatologia Estetyczna, Estetologia Medyczna i Kosmetologia oraz Polish Journal of Cosmetology) dostępne online lub w wersji papierowej w bibliotece medycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Czasopisma z zakresu medycyny estetycznej i kosmetologii
łącznie zawierały 296 artykułów o charakterze przeglądowym (148 polskojęzycznych oraz 148 anglojęzycznych). W celu porównania analizą objęliśmy dodatkowo 2 czasopisma zagraniczne (Allergy, Journal of Investigative Dermatology) oraz 2 czasopisma polskie (Alergia Astma Immunologia, Przegląd Dermatologiczny)
z zakresu alergologii oraz dermatologii. Podstawą wyboru czasopism odniesienia był dostęp online do pełnotekstowych artykułów. Wybrane czasopisma z dziedzin alergologii oraz dermatologii łącznie zawierały 282 artykuły o charakterze przeglądowym (93 polskojęzyczne i 189 anglojęzyczne). Wyszukane artykuły przeanalizowaliśmy pod kątem występowania cech charakterystycznych dla dobrego artykułu przeglądowego, wytypowanych na podstawie prac dotyczących metodologii pisania artykułów przeglądowych. Prace te zidentyfikowano w bazie PubMed w sierpniu 2012 r. za pomocą kombinacji słów kluczowych "review", "article", "systematic review", "narrative review", "literature review" oraz artykułów wskazywanych przez bazy bibliograficzne, jako "spokrewnione tematycznie" (related articles).
Wyniki
Spośród 54 przeanalizowanych, tylko jedna cecha (streszczenie pracy) była obecna w prawie wszystkich artykułach przeglądowych z zakresu medycyny estetycznej i kosmetologii, zarówno polskich (97,3%) jak i zagranicznych (100%). Spośród przeanalizowanych 148 artykułów polskojęzycznych 89,8% nie zawierało wzmianki na temat metody doboru piśmiennictwa (sposobu i kryteriów przeszukiwania baz danych, zastosowanych słów kluczowych, rodzaju cytowanych w pracy badań oraz kryteriów selekcji prac pod względem języka i daty publikacji). W artykułach anglojęzycznych informacja na temat metod doboru literatury występowała nieco częściej, to jest w 10,8-21,6% artykułów w zależności od analizowanej cechy szczegółowej. Charakterystyczną cechą obecną w 9,5% artykułów polskojęzycznych był brak cytowania źródeł w tekście oraz
brak spisu piśmiennictwa. Praktyki tej nie zaobserwowaliśmy w analizowanych czasopismach zagranicznych. Częstość występowania postulowanych cech dobrego artykułu przeglądowego w analizowanych artykułach przeglądowych przedstawia tabela 1 (struktura i zawartość streszczeń) oraz tabela 2 (struktura i treść pełnego tekstu pracy).
Dyskusja
Podstawę rozwoju danej dziedziny naukowej, lecz także awansu pracowników nauki stanowią artykuły oryginalne [1]. Jednak każdego roku publikowanych jest około 2 milionów artykułów w ponad 20 tys. czasopism biomedycznych, w związku z czym istnieje potrzeba syntezy i spójnej prezentacji wyników badań z określonych obszarów nauki. Wyniki pojedynczych oryginalnych prac badawczych rzadko mogą być wykorzystane przez niespecjalistów, a lukę tę mogą zapełnić rzetelne przeglądy systematyczne [2]. Artykuły przeglądowe dzielimy na narrative/literature review ("narracyjny" lub subiektywny przegląd piśmiennictwa) oraz systematic
review (przegląd systematyczny). Przeglądy "narracyjne" powinny być zastrzeżone dla ekspertów w danej dziedzinie, a mimo to należy pamiętać, że ze względu na nieustrukturyzowaną formę i brak ścisłej metodologii wyboru literatury przedstawione treści mogą pozostawać pod wpływem uprzedzeń lub zbytniego entuzjazmu autora. Przeciwwagę może tu stanowić przegląd systematyczny, którego wnioski wynikają
z analizy wykonanej według ściśle określonej metodologii i kryteriów włączenia lub wykluczenia literatury źródłowej, w celu zminimalizowania subiektywizmu [3].
Przegląd systematyczny powinien zawierać szczegółowy opis wykorzystanych baz danych bibliograficznych (np. Medline, Embase, Google Scholar, PsychINFO, Eric, Cochrane Library, Sociological Abstracts), zastosowanych słów kluczowych, rodzajów badań włączonych do analizy, ram czasowych włączenia oraz ewentualnych ograniczeń w odniesieniu do języka publikacji. Każda z baz bibliograficznych pracuje w innym systemie wyszukiwania literatury i obejmuje zbiór innych czasopism, dlatego korzystając z różnych wyszukiwarek lub przeszukując ręcznie czasopisma można zidentyfikować różne artykuły źródłowe, co może wpłynąć na ostateczne wyniki analizy [4-7]. Oprócz metodologii wyszukiwania i selekcji literatury źródłowej do analiz, kolejnym istotnym elementem jest ustrukturyzowanie pracy [8], w tym jasne sformułowanie jej zakresu oraz określenie rodzaju opracowanego przeglądu. Podanie
w tytule jego charakteru - "systematic review" lub "narrative/literature review" poinformuje czytelnika, z jakim rodzajem analizy będzie miał do czynienia [9]. Niestety, jak pokazują nasze wyniki, takie określenie
charakteru pracy przeglądowej pojawiło się w tytule zaledwie jednego (0,7%) spośród wszystkich przeanalizowanych artykułów polskojęzycznych. W artykułach przeglądowych anglojęzycznych charakter przeglądowy deklarowano znacznie częściej, bo w tytułach aż 29,1% analizowanych prac, w tej grupie dookreślenie "systematic" lub "narative/literature" pojawiło się w 12,8% prac (19 artykułów).
Zadaniem przeglądu systematycznego jest wskazywanie luk w dotychczasowych badaniach, identyfikacja nowych kierunków, formułowanie nowych hipotez, systematyzowanie aktualnej wiedzy [2]. Guilford zwraca uwagę na trudności w napisaniu pracy przeglądowej, z jakimi borykają się początkujący naukowcy czy studenci. Szczególną trudność stanowi właściwy dobór i opis metodologii pisania pracy oraz sformułowanie celu pracy, co determinuje poprawność wyciągniętych wniosków [10]. Nie wolno zapominać, że dla wartości publikacji przeglądowej istotna jest również liczba
artykułów źródłowych, która zdaniem Gasparyana i wsp. powinna mieścić się w zakresie do 50 do 100 [9]. W analizowanych przez nas artykułach anglojęzycznych z zakresu estetologii średnia liczba prac źródłowych (66,1) mieściła się w postulowanym zakresie, natomiast w przypadku artykułów polskojęzycznych (średnio 26,7 artykułów źródłowych) okazała się ona istotnie niższa (p<0,001).
Wyniki zbliżone do przedstawionych w niniejszej pracy uzyskała autorka analizy publikacji przeglądowych w czasopismach medycznych z lat 1985-1986 [11]: W przeanalizowanych przez nią artykułach rzadko opisywano metodologię wyszukiwania prac źródłowych, bardzo rzadko opisywano sposób oceny i kryteria włączenia prac źródłowych do przeglądu, zdecydowana większość przeanalizowanych prac zawierała syntezę
jakościową, a tylko 3 spośród 50 zawierały elementy syntezy ilościowej wyników prac źródłowych. Powtórzona dekadę później analiza pokazała, że niewiele się w tym zakresie zmieniło [12].
Wnioski
- Zaledwie co dwudziesty polskojęzyczny i co czwarty anglojęzyczny artykuł przeglądowy z zakresu medycyny estetycznej i kosmetologii zawiera informacje na temat metod doboru piśmiennictwa.
- Zdecydowana większość opublikowanych prac przeglądowych z zakresu medycyny estetycznej i kosmetologii ma charakter niesystematycznych i niestrukturyzowanych esejów opartych na niewielkiej liczbie dość przypadkowo dobranych prac źródłowych, co stawia pod znakiem zapytania ich wartość naukową.
Czytaj pełny tekst artykułu (PDF).
|
r e k l a m a
 |
