r e k l a m a
 |
Częstość występowania skórnych reakcji niepożądanych na kosmetyki w miejscu pracy wśród pracowników salonów kosmetycznych
Radosław Śpiewak, Agnieszka Doryńska
Sugerowany sposób cytowania: Śpiewak R, Doryńska A: Częstość występowania skórnych reakcji niepożądanych na kosmetyki w miejscu pracy wśród pracowników salonów kosmetycznych. Estetol Med Kosmetol 2012; 2(2): 54-57. DOI: http://dx.doi.org/10.14320/EMK.2012.011
Streszczenie
Reakcje niepożądane na produkty kosmetyczne są częste w populacji generalnej. Nie ma natomiast danych na temat rozpowszechnienia tego typu problemów wśród personelu salonów kosmetycznych, który regularnie narażony jest na kosmetyki w środowisku pracy. Cel: Ocena częstości skórnych reakcji niepożądanych na kosmetyki w miejscu pracy wśród pracowników gabinetów kosmetycznych. Materiał
i metody: Podczas kursów dokształcających dla kosmetyczek i kosmetologów, zaprosiliśmy wszystkich uczestników pracujących w salonach kosmetycznych do udziału w anonimowych badaniach ankietowych. Badaną grupę stanowiło 90 kobiet, mediana czasu
zatrudnienia w salonie kosmetycznym wynosiła 5 lat (zakres: od 1 miesiąca do 37 lat). Uczestniczki odpowiadały na pytanie, czy kiedykolwiek w życiu doświadczyły problemów skórnych, które według nich były efektem niepożądanym kosmetyków. Następnie podawały typowe cechy takich problemów skórnych oraz odpowiadały na pytanie o pomoc lekarską, z jakiej korzystały w związku z wystąpieniem tych problemów. Wyniki: Dwadzieścia sześć uczestniczek (29%) odpowiedziało, że doświadczyły problemów skórnych prowokowanych przez kosmetyki w miejscu pracy. U 18 z nich (69%) problemy skórne ustąpiły po zaprzestaniu używania podejrzewanych kosmetyków. U 17 (65%) powstawały one wyłącznie lub najczęściej w związku z wykonywanymi czynnościami zawodowymi. Opisane
problemy skórne zmusiły 19 respondentek (21%) do skorzystania z pomocy lekarskiej, spośród nich 6 zostało skierowanych do lekarza medycyny pracy, a dalsze 4 otrzymały zalecenie zmiany pracy. Wnioski: Wśród pracowników salonów kosmetycznych co trzecia osoba odczuwa problemy skórne prowokowane przez produkty kosmetyczne, co piąta szuka z tego powodu pomocy lekarskiej, a u co dziesiątej lekarze podejrzewają chorobę zawodową.
Słowa kluczowe: problemy skórne prowokowane przez pracę, wyprysk zawodowy, świąd, kosmetolodzy, kosmetyczki
| Abstract | Reprint (PDF) | DOI: 10.14320/EMK.2012.011
Fragment artykułu:
W niedawnych badaniach duńskich 56,7% kobiet oraz 33,6% mężczyzn podało, że przynajmniej raz w życiu doświadczyło działań niepożądanych po zastosowaniu
kosmetyków [1]. Z racji wykonywanego zawodu pracownicy salonów kosmetycznych są znacznie bardziej narażeni na kosmetyki niż populacja generalna, jednak
do tej pory nie prowadzono badań nad częstością występowania reakcji niepożądanych na kosmetyki w tej grupie zawodowej.
Cel
Celem niniejszej pracy była analiza częstości skórnych działań niepożądanych kosmetyków wśród pracowników salonów kosmetycznych.
Materiał i metody
Badania wykonaliśmy przy okazji dwóch kursów "Problemy
dermatologiczne spotykane w salonie kosmetycznym" zorganizowanych w latach 2009 i 2010 przez Instytut Dermatologii w Krakowie. Wszystkich uczestników tych kursów zaprosiliśmy do wypełnienia autorskiej ankiety. Aby uniknąć zasugerowania respondentów
treściami przedstawianymi na kursie, ankieta została rozdana do wypełnienia przed rozpoczęciem kursu. Udział w opisanych badaniach był anonimowy i dobrowolny. Ankieta zawierała 11 pytań na temat działań niepożądanych kosmetyków. Pytania miały strukturę
zamkniętą (możliwość zaznaczenia jednej lub kilku odpowiedzi) z miejscem na dodawanie własnych uwag lub obserwacji. Osoby, które doświadczyły działań niepożądanych kosmetyków, odpowiadały na szczegółowe pytania o typowe objawy, korzystanie z porad lekarskich w związku z opisanymi dolegliwościami, związek dolegliwości z wykonywaną pracą zawodową oraz ich wpływ na zdolność do pracy.
Wyniki
Uzyskaliśmy 90 kompletnie wypełnionych ankiet. W badaniu uczestniczyły same kobiety, staż pracy respondentek wynosił od 1 miesiąca do 37 lat (mediana 5 lat). W opinii zdecydowanej większości respondentek (93,3%) problemy dotyczące negatywnych skutków stosowania kosmetyków są ważne społecznie i nie poświęca
im się należytej uwagi. Zaledwie 12,2% uczestniczek badania twierdziło, że nigdy nie zetknęły się z problemami skórnymi prowokowanymi przez kosmetyki lub inne substancje stosowane w salonach kosmetycznych (tab. 1). 26 respondentek (28,9%) osobiście doświadczyło objawów niepożądanych po kosmetykach, w tym 19 (21,1%) zwróciło się z tego powodu do lekarza (tab. 2). Jako lokalizację zmian skórnych prowokowanych przez
kosmetyki w pracy, 16 respondentek (61,5% zgłaszających takie problemy) wskazało na głowę (twarz, szyja), a następnie ręce (7 osób; 26,9%) i przedramiona (3 osoby; 11,5%). Respondentki, które łączyły w pracy obowiązki kosmetyczki i manicurzystki zgłaszały
problemy skórne związane z używaniem kosmetyków w miejscu pracy częściej (38,5%) niż ich koleżanki, które pracowały wyłącznie jako kosmetyczki (24,5%). Zaobserwowana różnica nie była jednak istotna statystycznie.
Dyskusja
Składniki kosmetyków, takie jak konserwanty i substancje zapachowe należą do najczęstszych przyczyn alergii kontaktowej [2]. Spośród 113 polskich chorych
na wyprysk testowanych ze składnikami kosmetyków, u 46 osób stwierdzono alergię na konserwanty, a u dalszych 3 na inne składniki [3]. Alergię na substancje zapachowe kosmetyków wykazuje 5-14% chorych na wyprysk [4,5]. Uczulające składniki zawiera również zdecydowana większość emolientów - rozprowadzanych w aptekach kosmetyków przeznaczonych do pielęgnacji chorej skóry [6]. Również kosmetyki "naturalne"
zawierają substancje o znanym potencjale uczulającym, np. Osmaron B® - naturalny konserwant pozyskiwany z ziaren palmy oleistej i oleju kukurydzianego. Częstość uczuleń na ten składnik wśród osób z przewlekłym wypryskiem szacuje się na 2% [7]. Również inne składniki pochodzenia roślinnego - często reklamowane jako "naturalne i bezpieczne dla skóry" mogą być przyczyną alergii. Spośród 180 kosmetyków anti-aging do t warzy, składniki roślinne o znanym działaniu uczulającym
występowały w 84 (47%) produktach [8]. W związku z dużą liczbą składników wspólnych dla kosmetyków i przetworzonej żywności, alergia kontaktowa nabyta w warunkach zawodowych może następnie być podtrzymywana przez spożycie pokarmów (systemowy
wyprysk alergiczny) [9]. Niezależnie od składników alergizujących, kosmetyki mogą zawierać substancje drażniące, których typowym przedstawicielem jest laurylosiarczan sodowy - popularny składnik kosmetyków, a zarazem modelowa substancja drażniąca w badaniach eksperymentalnych [10].
Kwestię chorób zawodowych w Polsce reguluje Kodeks pracy oraz Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie chorób zawodowych w aktualnie obowiązującym
brzmieniu. Zgodnie z artykułem 235 kodeksu, za chorobę zawodową uważa się chorobę wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo
w związku ze sposobem wykonywania pracy (narażenie zawodowe). Rozpoznanie choroby zawodowej u pracownika lub byłego pracownika może nastąpić w okresie jego zatrudnienia w narażeniu zawodowym lub po zakończeniu pracy w takim narażeniu, pod warunkiem
wystąpienia udokumentowanych objawów chorobowych w czasie ustalonym w wykazie chorób zawodowych [11]. W literaturze medycznej zaznacza się dotkliwy brak systematycznych
lub przeglądowych opracowań na temat chorób skóry prowokowanych przez pracę w charakterze kosmetyczki lub kosmetologa. Rozdział poświęcony kosmetologom w najnowszym międzynarodowym podręczniku chorób zawodowych skóry Kanerva's Occupational
Dermatology (2012) reprezentuje amerykańskie rozumienie tego zawodu i skupia się wyłącznie na środkach stosowanych w pielęgnacji i upiększaniu paznokci (paznokcie żelowe, sztuczne paznokcie), które głównie powodują zawodową alergię kontaktową na
metakrylany [12]. W Europie większy nacisk w definiowaniu zakresu zawodu kosmetologa kładzie się na pielęgnację skóry niż na upiększanie paznokci [13], a doniesienia na temat chorób zawodowych powiązane z tymi aspektami zawodu ograniczają się do pojedynczych opisów przypadków. Jedno z nielicznych opublikowanych doniesień na ten temat pochodzi z Polski: w 2003 roku opisano przypadek zawodowego alergicznego wyprysku kontaktowego na kwiaty rumianku i limetki u kosmetyczki przygotowującej i aplikującej klientkom maseczki ziołowe [14]. Ponadto w literaturze można znaleźć doniesienie o irlandzkiej kosmetyczce, u której rozwinął się zawodowy alergiczny wyprysk kontaktowym na konserwant kosmetyków quaternium 15 oraz aplikowany przez nią u klientek wosk depilacyjny [15]. Wśród 99 pacjentów Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi z podejrzeniem alergii kontaktowej na substancje zapachowe obecne w kosmetykach była
zaledwie jedna osoba pracująca jako kosmetyczka [4]. Płynące z analizy literatury wrażenie pozornej rzadkości reakcji na kosmetyki u kosmetyczek i kosmetologów
stoją w rażącym kontraście z wynikami naszych badań, w których na 90 badanych aż 10 osób podało, że w związku z ich dolegliwościami lekarze sugerowali przeprowadzenie badań w kierunku choroby zawodowej lub sugerowali zmianę zawodu, co również wskazuje
na podejrzenie etiologii zawodowej problemów skórnych. Można na tej podstawie wysnuć przypuszczenie, że niewielka liczba opisywanych zawodowych chorób skóry prowokowanych przez kosmetyki w tej grupie zawodowej wynika nie tyle z rzadkości problemu, co
z braku świadomości na temat chorób prowokowanych przez pracę w tej grupie zawodowej.
Wnioski
Wśród pracowników salonów kosmetycznych co trzecia osoba odczuwa problemy skórne prowokowane przez produkty kosmetyczne, co piąta szuka z tego powodu
pomocy lekarskiej, a u co dziesiątej lekarze podejrzewają chorobę zawodową.
Czytaj pełny tekst artykułu (PDF).
|
r e k l a m a
 |
